W obszarach zainteresowania systemem Linux przyzwyczailiśmy się do dystrybucji, które rosną z każdą kolejną wersją. Obrazy instalacyjne liczone w gigabajtach, dziesiątki usług działających w tle i coraz większe wymagania sprzętowe stały się normą. Na tym tle SliTaz wyróżnia się wyjątkowo mocno. To dystrybucja, która udowadnia, że pełnoprawny system Linux może być niewiarygodnie mały, a jednocześnie funkcjonalny.
SliTaz to projekt niszowy, ale niezwykle dopracowany – idealny temat dla bloga o Linuksie, który chce pokazywać mniej oczywiste rozwiązania.
Czym jest SliTaz?
SliTaz GNU/Linux to ultralekka dystrybucja, której podstawowy obraz ISO mieści się w kilkudziesięciu megabajtach. System został zaprojektowany z myślą o:
- bardzo starym sprzęcie,
- pracy w pamięci RAM,
- środowiskach testowych i ratunkowych,
- użytkownikach, którzy chcą mieć pełną kontrolę nad systemem.
Projekt rozwijany jest niezależnie i posiada własne narzędzia systemowe, menedżer pakietów oraz filozofię, co odróżnia go od wielu lekkich dystrybucji bazujących na Debianie czy Archu.
Filozofia SliTaz – mały, szybki i samowystarczalny
SliTaz powstał z założeniem, że:
- system ma uruchamiać się szybko,
- zużywać minimalne zasoby,
- oferować sensowne GUI „out of the box”,
- być prosty w administracji.
Domyślnie SliTaz ładuje się w całości do RAM-u, dzięki czemu po starcie działa bardzo responsywnie, nawet na sprzęcie sprzed kilkunastu lat. Co ważne, mimo niewielkiego rozmiaru, system oferuje kompletne środowisko graficzne i podstawowe aplikacje użytkowe.
Środowisko graficzne i interfejs
Domyślnym środowiskiem graficznym w SliTaz jest Openbox (w starszych wersjach także LXDE). To lekki menedżer okien, który zapewnia:
- szybkie działanie,
- prostą konfigurację,
- niski narzut na system.
Interfejs jest minimalistyczny, ale funkcjonalny. Użytkownik otrzymuje panel, menu aplikacji, menedżer plików oraz podstawowe narzędzia konfiguracyjne. To nie jest „goły” Linux – SliTaz daje od razu możliwość realnej pracy.
Menedżer pakietów TazPkg
Jednym z najbardziej charakterystycznych elementów SliTaz jest TazPkg – własny menedżer pakietów. Zamiast klasycznych formatów .deb czy .rpm, SliTaz używa pakietów .tazpkg.
TazPkg jest:
- bardzo szybki,
- prosty w obsłudze,
- zintegrowany z resztą systemu.
Instalacja oprogramowania z konsoli wygląda następująco:
tazpkg get-install nazwa_pakietuDostępny jest również graficzny interfejs zarządzania pakietami, co jest rzadkością w tak małych dystrybucjach.
System init i architektura
SliTaz korzysta z klasycznego SysV init, co czyni go interesującą alternatywą dla dystrybucji opartych o systemd. Start systemu jest prosty, czytelny i łatwy do modyfikacji.
Cała architektura systemu została zaprojektowana z myślą o:
- prostocie,
- przejrzystości,
- łatwej modyfikacji przez użytkownika.
To Linux, który nie ukrywa swoich mechanizmów za warstwą automatyzacji.
Praca w RAM i tryb Live
Jedną z najmocniejszych stron SliTaz jest tryb Live. System może być uruchamiany z:
- pendrive’a,
- płyty CD,
- sieci (PXE).
Po załadowaniu do RAM-u nośnik nie jest już potrzebny. System działa błyskawicznie i może być używany jako:
- system ratunkowy,
- środowisko demonstracyjne,
- przenośny Linux na pendrive.
Możliwa jest również instalacja na dysku oraz zapis trwałych zmian.
Wydajność i wymagania sprzętowe
SliTaz został stworzony z myślą o sprzęcie, który dawno przestał być wspierany przez nowoczesne dystrybucje. System działa płynnie na:
- procesorach i486 / i686,
- 128–256 MB RAM,
- bardzo małych dyskach.
To czyni go idealnym wyborem dla starych laptopów, komputerów edukacyjnych czy maszyn testowych.
Zastosowania praktyczne
SliTaz znajduje zastosowanie w wielu niszowych scenariuszach:
- reanimacja starego sprzętu,
- systemy edukacyjne,
- środowiska testowe,
- systemy ratunkowe,
- lekkie stacje robocze,
- laboratoria Linuksa.
Dzięki swojej prostocie jest także świetnym narzędziem do nauki podstaw administracji systemem Linux.
Ograniczenia i wady
SliTaz, jak każda ultralekka dystrybucja, ma swoje ograniczenia:
- mniejsze repozytoria niż w popularnych dystrybucjach,
- starsze wersje niektórych aplikacji,
- ograniczone wsparcie sprzętowe dla bardzo nowego hardware’u,
- mniejsza społeczność.
Nie jest to system dla każdego, ale osoby świadome jego ograniczeń docenią jego zalety.
SliTaz na tle innych lekkich dystrybucji
W porównaniu do Tiny Core Linux, SliTaz oferuje więcej funkcjonalności „od ręki”. W zestawieniu z Puppy Linux jest bardziej klasyczny i przewidywalny. Na tle Alpine Linux wyróżnia się prostotą i naciskiem na desktopowe zastosowania.
SliTaz zajmuje unikalne miejsce – to lekki desktop, a nie tylko narzędzie techniczne.
Podsumowanie
SliTaz to jedna z tych dystrybucji, które pokazują prawdziwą siłę Linuksa. Niewielki rozmiar, szybkie działanie, własny ekosystem i sensowne GUI sprawiają, że system ten nadal ma swoje miejsce – nawet w czasach wszechobecnych, ciężkich dystrybucji.
Jeśli interesują Cię niszowe projekty, minimalizm i pełna kontrola nad systemem, SliTaz zdecydowanie zasługuje na uwagę. To Linux mały nie tylko z nazwy, ale i z filozofii.
